عدالت یکی از مفاهیم مهم در عرصه نظریه های سیاسی محسوب می شود و از گذشته های دور مورد توجه مردم در جوامع و ادوار گوناگون بوده است.
39 سال دغدغه «عدالت»
عبارات مهم : ایران
عدالت یکی از مفاهیم مهم در عرصه نظریه های سیاسی محسوب می شود و از گذشته های دور مورد توجه مردم در جوامع و ادوار گوناگون بوده است.
39 سال دغدغه «عدالت»
این پدیده در اسلام نیز یکی از مسائلی است که توجه زیادی نسبت به آن صورت می گیرد. با این اوصاف، بدیهی است که این واژه و متعلقات آن در جمهوری اسلامی نیز یکی از ملاک های مهم در نظر گرفته شود ولی این نظام تا به امروز نتوانسته عدالت را به طور کامل اجرا کند و مقام معظم رهبری هم در یکی از صحبت های خود اشاراتی به این مسئله داشتند. در چنین شرایطی پرسش اینجا است که آیا جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران در این 39 سال نتوانسته است توفیقی در این زمینه داشته باشد؟ جهت اصلاح اوضاع چه شرایط و لوازمی مورد نیاز است؟
با نگاهی گذرا به تاریخ معاصر کشور عزیزمان ایران می توان به سادگی به این توصیه پی برد که یکی از مولفه های مهم شکل گیری نظام جمهوری اسلامی کشور عزیزمان ایران مبارزه با ظلم، استکبارستیزی و عدالت خواهی بوده هست. این معیارها مواردی هستند که جرقه اولیه جهت شکل گیری انقلاب در بسیاری از جوامع محسوب می شوند. با این وجود روحیه اسلامی انقلابیون در سال های نخست انقلاب منجر به پر رنگ تر شدن این مقوله در آن سال ها شده است هست. با این وجود جمهوری اسلامی تا به امروز در اعمال عدالت در هیچ یک از عرصه های کشور موفق عمل نکرده و نتوانسته است که پیشرفت چشم گیری داشته باشد. تا جایی که مقام معظم رهبری در یکی از صحبت های خود با تاکید بر ضرورت عذرخواهی از خداوند و مردم به خاطر عقب افتادن در زمینه عدالت افزودند: «ان شاءالله با همت مسئولان و مردان و زنان کارآمد و مومن در این زمینه نیز پیشرفت خواهیم کرد. »
عدالت یکی از مفاهیم مهم در عرصه نظریه های سیاسی محسوب می شود و از گذشته های دور مورد توجه مردم در جوامع و ادوار گوناگون بوده است.
عدالت سلیقه ای
اگر بخواهیم در خصوص تبعات بی عدالتی در جامعه صحبت کنیم، همانطور که تا به امروز بسیاری در این رابطه عنوان کرده اند، معضل بی عدالتی که در تاروپود اقتصاد کشور رخنه کرده هست، خود را با فقر و فاصله طبقاتی موجود در کشور نشان می دهد ولی این معضل محدود به این حوزه نیست بلکه رگه هایی از آن را هم می توان در وجوه فرهنگی کشور و با در نظر داشتن امتیازهایی خاص به بعضی بازیگران و صورت های معروف بدون در نظر داشتن صلاحیت ها مشاهده کرد. حتی این قضیه در عرصه سیاسی هم پررنگ تر از هر لحظه وجود دارد و برتری یک گروه خاص و حضور در نهادهای وابسته به حاکمیت بدون داشتن صلاحیت کافی آنها از موادی است که به ما این هشدار را می دهد که نظامی که خود را مدافع عدالت می داند با بی عدالتی محاصره شده است است.
با توجه به اینکه نزدیک به چهل سال از عمر جمهوری اسلامی می گذرد، پرسش اینجا است که آیا این نظام نتوانسته است در زمینه برقرار عدالت توفیق داشته باشد؟ محمد صادق جوادی حصار فعال سیاسی اصلاح طلب در گفت وگو با «ابتکار» در خصوص چرایی این معضل اظهار کرد: «این مسئله را از ابعاد گوناگونی می توان مورد بررسی قرار داد، یکی از این ابعاد به طور حتم این است که اجرای عدالت در کشور در اولویت قرار نداشته هست. در مجموع می توان چنین تعبیر کرد که فهم و درک واحدی از عدالت در کشور وجود ندارد و هنگامی که که فهم واحدی از این پدیده وجود نداشته باشد و یک مفهوم نسبی تلقی شود اقدام و عمل واحد و مشترکی هم جهت اجرای عدالت وجود نخواهد داشت.»
وی تصریح کرد: «به عنوان مثال، هنگامی که معیار سنجش افراد جهت گزینش رعایت شئونات اسلامی باشد، مامور گزینشی که در خصوص یک فرد در مشهد اظهار عقیده می کند، ممکن است فرد را موظف به استفاده از چادر بداند و با همین منطق یک زن را به علت مقنعه ای بودن رد کند ولی در برابر همین حجاب در پایتخت کشور عزیزمان ایران مرد قبول مامور گزینش واقع می شود. آن برخورد در مشهد بی عدالتی است ولی برخوردی که در پایتخت کشور عزیزمان ایران رخ داده است عین رعایت عدالت هست. این نگاه های متفاوت نسبت به عدالت در جامعه باعث می شود که یک فرد با ماهیانه 10 میلیون تومان درآمد هنوز راضی نباشد و این مبلغ را ناعادلانه بداند ولی در برابر یک شرکتی سقف حقوق کارکنان خود دو میلیون تومان درنظر بگیرد چراکه مصوبه وزارت کار یک میلیون تومان است.»
39 سال دغدغه «عدالت»
فاصله کشور عزیزمان ایران با معیارهای جهانی عدالت
اگر معیارهای جهانی عدالت را مدنظر داشته باشیم، متوجه می شویم که کشور عزیزمان ایران از این ملاک های فاصله زیادی دارد. جوادی حصار در این خصوص عنوان کرد: «این ماهیت سیال بودن مفهوم عدالت و چند گونگی و تنوع اعمال قانون حتی این امکان را به ما نمی دهد که در خصوص اعمال آن قضاوت کنیم. بنابراین اگر ما به عدالت در حوزه اجتماعی نرسیده ایم در وهله اول به این علت است که اراده محکمی در این زمینه وجود ندارد و دیگر اینکه ابزارهای مورد نیاز جهت این کار در اختیار نیست که از جمله ابزارهای مهم اعمال عدالت قوانین براق است.
عدالت یکی از مفاهیم مهم در عرصه نظریه های سیاسی محسوب می شود و از گذشته های دور مورد توجه مردم در جوامع و ادوار گوناگون بوده است.
وقتی این اتفاق نمی افتد ما در اجرای عدالت دچار مسئله می شویم. یک نفر می گوید که عدالت این است که هر کس در جایگاه خود باشد و دیگری می گوید که شهروندانی که در یک شهر حضور دارند در یک سری از حقوق باید با هم برابر باشند و مواردی همچون حق اعتراض، خوب زیستن داشتن مسکن و… را هم بیان کنند. اینها مفاهیم اولیه عدالت در یک جامعه متعارف هست. در این شرایط همه باید از امتیازهایی همچون مسکن، کار، زیست مناسب و امکان ابراز عقیده برخوردار باشند و در بسیاری از کشورها هم این قضیه اعمال می شود.» وی با بیان اینکه بین مسئولان ما از گفتن تا عمل کردن تفاوت زیادی وجود دارد، اظهار کرد: « قانون در کشور عزیزمان ایران حاکمیت نمی کند و سلیقه زیاد وجود دارد.
ما قوانین خوبی داریم ولی عمل نمی شود ما قانون از کار افتادگی داریم ولی در برابر مسئله ای مانند تعدیل نیروی انسانی هم وجود دارد و قانون هست. درشرایط کنونی اولویت مسئولان و سیاستمداران ما پیگیری به اوضاع شهروند ایرانی است یا پیگیری به جایگاه کشور عزیزمان ایران در حوزه بین الملل؟ اگر بین یک حقوق یک شهروند ایرانی و اقدامی بین المللی باشد، اولویت مسئولان با کدام خواهد بود؟ عدالت تنها به خوب سخن گفتن نیست. از قدیم گفته اند که چراغی که به منزل روا است به مسجد حرام است این سخن منشا عقیدتی هم دارد، شما اگر بخواهید به کسی کمک کنید اولولیت با نزدیکان است و این مسئله ای است که مسئولان از یاد می برند.»
39 سال دغدغه «عدالت»
وقتی تازه به دوران رسیده ها می آیند
با وجود بیانات جوادی حصار بسیای از کارشناسان و فعالان سیاسی بااهمیت ترین مسئله در زمینه اعمال عدالت در هر کشوری را پرسشها اقتصادی می دانند. علی دورانی فعال سیاسی اصولگرا به عنوان یکی از افرادی که اقتصاد را جهت عبور معضل بی عدالتی بااهمیت ترین عامل می داند. وی در خصوص مسئله عدالت در کشور عزیزمان ایران اظهار کرد: «عقب ماندگی واژه مناسب تری جهت این مسئله است و نمی توان گفت که پیشرفتی در این زمینه نداشته ایم و ما در این حوزه پیشرفت هایی داشته ایم که البته نسبی و ضعیف بوده اند. طبیعتا هنگامی که یک علت مهم وجود اقتصاد نابسامان هست، ما در چند دهه گذشته دچار یک اقتصاد نابسامان بوده ایم هنگامی که پیگیری به این مسئله و در نظر داشتن معیشت مردم از اولویت خارج می شود.
در این توزیع ناهمگون مزیت های اقتصادی ایراداتی ایجاد می شود که کم ترین پیامد آن همین بحث عدالت است و طبقه تازه به دوران رسیده ای با استفاده از معادلات غلط اقتصادی وجود داشت، توانستند به درآمدهای هنگفتی دست پیدا کنند یا اینکه از رانت های اطلاعاتی و خبری بهره مند شدند یا با سفارش و پارتی بازی توانستند به یک رفاه اقتصادی برسند. با این اوصاف، در کنار این دسته از افراد گروه دیگری هم به وجود می آید که در کفه دیگر ترازوی نابسامان اقتصادی دچار محرومیت و ضعف در پرسشها رفاهی و اقتصادی می شوند. در چنین شرایطی موانعی بر سر راه برقراری عدالت ایجاد می شود و در همانجا است که نمونه هایی از بی عدالتی مشاهده می شود و در صورت استمرار این رویکرد است که آسیب های اجتماعی و به وجود می آید و دچار بی عدالت در حوزه اجتماعی هم می شویم.»
همه راه ها به اقتصاد ختم می شود
بنابر گفته بسیاری از کارشناسان در جامعه متغیرهای بسیاری وجود دارد که بر روی یک دیگر تاثیر گذار هستند و این قضیه در خصوص عدالت هم صادق هست. دورانی با بیان اینکه بسیاری از بی عدالتی ها در حوزه های دیگر معلول بی عدالتی در اقتصاد هستد، عنوان کرد: «بی عدالتی اجتماعی داریم طبیعتا این بی عدالتی محصولی همچون آسیب های اجتماعی دارد.
این موارد به همان مسئله اقتصادی باز می گردد، این طبیعی است که که در کشوری که بخش عمده ای از جامعه درگیر پرسشها اقتصادی هستند، این معضل خود را در بخش های دیگر هم نشان دهد و حتی این بی عدالت موجود در حوزه فرهنگی هم محصول همین است.» وی تصریح کرد: «وقتی رانت های اقتصادی در بخش های خاصی جهت سینماگران در نظر می گیرند آنها هم به این سمت می روند که وارد مسائلی همچون باندبازی و… شوند. با این اوصاف بی عدالتی سینمایی هم مسئله ای است که می تواند یکی از پیامدهای چنین معضلی باشد. مورد نیاز به یادآوری است پایه بی عدالتی در تمامی حوزه ها بی عدالتی در حوزه اقتصادی هست. در هر صورت سیاست هم از این مسیر جدا نیست اتفاقاتی مانند انتخابات ما دچارهمین معضل می شویم و اعتبار و پول است که میزان موفقیت کاندیداها را تعیین می کند.»
گفتنی است اگر بخواهیم پدیده های اجتماعی را بر اساس رابطه علت و معلولی بررسی کنیم، این ارتباط در خصوص معضل بی عدالتی به همینجا ختم نمی شود و در نهایت معلول های بزرگ تر و تبعات بیشتری هم خواهد داشت. دورانی در این خصوص گفت: «وقتی بی عدالتی، فاصله طبقاتی زیاد شود، نارضایتی مردم و عدم رفاه نسبی هم به میزان قابل تاملی زیاد کردن می یابد. اینکه بخشی از پرسشها ایجاد شده، در کشور سوءاستفاده می کنند و بعدها از مردم هم طلبکار می شوند هم یکی از پیامدها هست. البته مردم هم تا حدی چنین مسائلی را تحمل می کنند و استمرار این مسئله شکافی میان مردم و نظام ایجاد می کند.»
ابتکار /زهره احدی
واژه های کلیدی: ایران | اسلامی | ایرانی | اقتصادی | آسیب های اجتماعی | اخبار سیاسی و اجتماعی
دانلود فایل ها
توجه: ممکن است تمام لینک های دانلود به دستور مقام قضایی حذف شده باشد...
